Zonder Ellie Lust geen etherdiscipline

• Geplaatst op 12 November 2025
• Door Wie is de Mol

Nu Ellie Lust opnieuw haar opwachting maakt in het 25-jarig jubileumseizoen van Wie is de Mol (2025), staat etherdiscipline weer volop in de belangstelling. De oud-politieagente, die deze term in 2016 voor het Nederlandse publiek introduceerde, keerde op 9 november 2025 terug in aflevering 2 van het jubileumseizoen in Portugal, natuurlijk tijdens een opdracht met portofoons.

De comeback in het 25-jarig jubileum van Wie is de Mol

Ellie Lust is terug. Etherdiscipline in Portugal

In de tweede aflevering van het jubileumseizoen zagen kijkers een iconisch moment. Tijdens een opdracht in Porto, waar kandidaten port moesten proeven en vaten moesten zoeken, klonk plots een bekende stem door de portofoon: "Goedemorgen kandidaten, hier Ellie Lust in en over de porto, over."

De reacties waren direct enthousiast. Kim Pieters (Mol 2010) kon het bijna niet geloven: "Ellie, ben jij daar?!" Ook Anne-Marie Jung (Mol 2012) en Jurre Geluk (Mol 2023) waren verrast door de terugkeer van de 'koningin van de etherdiscipline'.

Ellie fungeerde als centralist tijdens de opdracht en lette scherp op de communicatie tussen de teams. Na afloop gaf ze haar oordeel: "Ik ben niet ontevreden eigenlijk over de etherdiscipline, ik vond dat op sommige momenten best heel goed gaan. Ik vind ook dat we van deze groep ook wel iets meer mogen verwachten, als ervaren mensen in dit programma. Maar luisteren is ook een vak."

Wat is etherdiscipline?

Etherdiscipline is een term die verwijst naar de afgesproken regels voor communicatie via portofoons, walkie talkies of radiozenders. Het concept komt oorspronkelijk uit professionele sectoren zoals politie, brandweer, beveiliging en evenementenbeheer, waar heldere en gestructureerde communicatie levensreddend kan zijn.

Ellie Lust, een voormalig politiewoordvoerder uit Amsterdam, maakte Nederland in 2016 tijdens haar deelname aan Wie is de Mol (seizoen 16) massaal bewust van het belang van goede radio etiquette. Haar beroemde uitspraken over "etherdiscipline" werden sindsdien gemeengoed. Zo zeer zelfs dat de makers van het programma een opdracht naar haar en deze term vernoemden.

Ether discipline in WIDM:

De geschiedenis van etherdiscipline in Wie is de Mol

Seizoen 16 (2016): De geboorte van een fenomeen

Tijdens het seizoen in Spanje (2016) vielen de kandidaten op door hun chaotische gebruik van portofoons in de zoutmijnen. Ellie Lust, met haar politie achtergrond, probeerde haar medekandidaten uit te leggen hoe communicatie via portofoons werkt.

Haar frustratie over het gebrek aan discipline werd iconisch. Ze sprak later in interviews over het "kolerezooi" dat het was. Een uitspraak die vele Nederlanders nog steeds kennen. De term "etherdiscipline" werd dankzij Ellie onderdeel van het Nederlandse vocabulaire.

25 jaar Wie is de Mol (2025): De terugkeer

Het jubileumseizoen in Portugal bracht vijf oud Mollen en vijf oud kandidaten samen. Dat Ellie Lust zou terugkeren tijdens een portofoon opdracht was eigenlijk logisch en voor veel kijkers een hoogtepunt. Op social media gingen reacties als een lopend vuurtje rond met de hashtag #etherdiscipline.

Waarom is etherdiscipline zo belangrijk?

Of je nu werkt in de beveiliging, evenementenorganisatie, horeca, bij BHV, of gewoon een portofoon gebruikt voor recreatieve doeleinden. Etherdiscipline voorkomt chaos en zorgt voor efficiënte communicatie.

Zonder goede radio etiquette ontstaan problemen zoals:

• - Mensen praten door elkaar heen
• - Belangrijke informatie gaat verloren
• - Frequenties raken overbelast
• - Er ontstaat verwarring in noodsituaties
• - Batterijen raken sneller leeg door onnodig gebruik
•  

Ether discipline bij RTL Late night / RTL Tonight:

De gouden regels van etherdiscipline: 13 praktische tips

Natuurlijk hoeven we niet allemaal zo gedisciplineerd als Ellie te worden, maar het is wel prettig als iedere portofoon gebruiker zich een beetje houdt aan de basisregels van de zogenaamde radio-etiquette.

1. Praat duidelijk

Je stem moet helder en verstaanbaar zijn. Spreek iets langzamer dan normaal en articuleer goed. Achtergrondgeluiden kunnen de verstaanbaarheid verminderen.

2. Houd het eenvoudig

Gebruik eenvoudige taal zodat iedereen je boodschap kan begrijpen. Vermijd jargon tenzij iedereen in je team dit kent.

3. Wees beknopt

Kom to the point. Vermijd onnodig geklets. Het verhaal over je kat die naar de dierenarts moest, vertel je maar in de pauze. Denk voordat je spreekt en formuleer je boodschap kort en krachtig.

4. Denk aan veiligheid

Deel geen vertrouwelijke informatie via de ether, tenzij je zeker weet dat het veilig is. Onthoud dat je vaak geen exclusieve frequentie gebruikt en anderen kunnen meeluisteren.

5. Bespaar energie

Gebruik de portofoon alleen als het echt nodig is. De meeste stroom verbruik je bij het verzenden, dus onnodige communicatie kost batterijlading.

6. Monitor eerst het kanaal

Check altijd eerst een kanaal voordat je het gebruikt. Luister even of er andere gebruikers actief zijn om te voorkomen dat je iemand onderbreekt.

7. Wacht even na het indrukken

Wacht eerst – voordat je begint te spreken – een halve seconde nadat je op de microfoonknop (PTT - Push To Talk) hebt gedrukt. Anders mist de ontvanger het begin van je boodschap.

8. Gebruik het bij spoedgevallen

In een noodsituatie kun je elke frequentie gebruiken. Vermijd daarbij onnodige gesprekken en maak duidelijk dat er een noodsituatie is.

9. Voer regelmatig een radio check uit

Controleer regelmatig of de portofoons correct werken, de batterijen voldoende opgeladen zijn en iedereen op dezelfde frequentie zit.

10. Identificeer jezelf altijd

Noem eerst je naam of callsign. Begin dus niet met "Hé, ik heb hier een probleem!" maar met "Hier Michael bij ingang C, ik heb een probleem. Over."

11. Onderbreek anderen niet

In tegenstelling tot smartphones kunnen portofoons niet tegelijkertijd verzenden en ontvangen (half-duplex communicatie). Laat de ander dus altijd volledig uitspreken voordat je zelf iets zegt. Beëindig je bericht met "Over" om aan te geven dat je klaar bent.

12. Ga er niet op zitten

Het is zeer storend als iemand per ongeluk op de handmicrofoon zit of de PTT-knop per abuis indrukt en je vervolgens alleen geruis hoort. Zorg ervoor dat je de portofoon niet laat slingeren of de handmicrofoon op een stoel laat liggen om onbedoelde overdracht te voorkomen.

13. Reageer alleen als het voor jou is

Reageer niet als je niet zeker weet of de boodschap voor jou bedoeld is. Er kunnen anderen zijn die dezelfde frequentie gebruiken voor hun eigen communicatie.

Professioneel portofoongebruik in verschillende sectoren

BHV en beveiliging

Voor BHV'ers is etherdiscipline cruciaal. In noodsituaties moet communicatie razendsnel en foutloos verlopen. Eén misverstand kan levensgevaarlijk zijn. Daarom trainen professionele BHV teams regelmatig met portofoons en worden er strikte protocollen gehanteerd.

Evenementen en festivals

Bij grote evenementen zoals festivals, sportwedstrijden of concerten zijn vaak tientallen teams actief op verschillende frequenties. Goede etherdiscipline voorkomt dat frequenties overbelast raken en zorgt ervoor dat veiligheidsteams, technische crews en organisatie soepel kunnen samenwerken.

Horeca en retail

In restaurants, hotels en winkels zorgt heldere portofoon communicatie voor een betere service. Personeel kan snel en discreet met elkaar overleggen zonder dat gasten of klanten daar last van hebben.

Bouwplaatsen en logistiek

Op bouwplaatsen en in magazijnen is het vaak te druk voor telefoongesprekken. Portofoons met goede etherdiscipline maken het verschil tussen efficiënt werken en chaos.

Portofoon protocol en handige termen

Naast etherdiscipline zijn er nog meer portofoon regels die handig (en soms verplicht) zijn. Hieronder een mini-woordenlijst met veelgebruikte portofoon termen:

Veelgemaakte fouten bij portofoongebruik

Te snel praten

In stressvolle situaties hebben mensen de neiging snel te praten. Dit maakt je boodschap moeilijk te verstaan. Neem de tijd, ook onder druk.

Geen "over" gebruiken

Als je niet duidelijk maakt dat je klaar bent met praten, weet de ander niet wanneer hij kan reageren. Gebruik altijd "Over" aan het einde van je boodschap.

Te dicht bij de microfoon praten

Dit zorgt voor vervorming. Houd de microfoon op ongeveer 5-10 cm van je mond.

Praten terwijl je loopt of buiten adem bent

Wacht even tot je op adem bent gekomen. Een hijgende boodschap is slecht te verstaan.

De portofoon niet goed vasthouden

Zorg dat je de PTT-knop volledig indrukt en vasthoud tijdens het praten. Laat pas los als je klaar bent.

Als je deze basis tips in de praktijk brengt...

...knapt de ether er behoorlijk van op. En Ellie zal trots op je zijn! De term "etherdiscipline" is dankzij haar een blijvend begrip geworden in Nederland – niet alleen bij professionals, maar ook bij gewone portofoon gebruikers.

De comeback van Ellie Lust in het jubileumseizoen van Wie is de Mol bewijst maar weer: goede communicatie etiquette is tijdloos en universeel. Of je nu in een reality programma zit, op je werk communiceert, of gewoon met vrienden walkie-talkies gebruikt tijdens een kampeertrip, de regels blijven hetzelfde.

Bekijk de iconische momenten terug

Wil je de oorspronkelijke etherdiscipline-momenten uit 2016 of de recente comeback uit 2025 terugkijken? Je kunt alle afleveringen van Wie is de Mol terugkijken via NPO Start.

Veelgestelde vragen over etherdiscipline en portofoon gebruik

Wat betekent etherdiscipline precies?

Etherdiscipline verwijst naar het naleven van afgesproken communicatieregels bij het gebruik van portofoons, walkietalkies of andere radiocommunicatie apparatuur. Het omvat aspecten zoals: duidelijk spreken, wachten op je beurt, jezelf identificeren, beknopt zijn, en het kanaal monitoren voordat je zendt. Het doel is om de communicatie efficiënt, professioneel en begrijpelijk te houden voor alle gebruikers.

Wie heeft de term etherdiscipline geïntroduceerd in Nederland?

Ellie Lust, een voormalig politiewoordvoerder uit Amsterdam, maakte de term populair tijdens haar deelname aan Wie is de Mol seizoen 16 in 2016. Hoewel de term al bestond in professionele kringen (politie, brandweer, beveiliging), bracht zij het begrip onder de aandacht van het grote publiek. Haar uitspraken over het belang van goede radio etiquette werden iconisch en de term is sindsdien gemeengoed in Nederland.

Waarom is Ellie Lust zo bekend om etherdiscipline?

Ellie Lust werkte als woordvoerder bij de Amsterdamse politie, waar professionele radiocommunicatie essentieel is. Tijdens Wie is de Mol in 2016 viel ze op door haar frustratie over het chaotische portofoon gebruik van medekandidaten. Ze legde herhaaldelijk uit hoe het hoort en hamerde op het belang van discipline in de communicatie. Dit leverde memorabele tv-momenten op en maakte haar tot de expert op dit gebied in de ogen van het Nederlandse publiek. In 2025 keerde ze terug in het jubileumseizoen om opnieuw haar expertise te tonen.

Kan ik tegelijkertijd praten en luisteren met een portofoon?

Nee, de meeste portofoons werken half-duplex. Dit betekent dat je óf kunt zenden of ontvangen, maar niet tegelijkertijd. Alleen wanneer je de PTT-knop (Push To Talk) indrukt, zend je. Zodra je de knop loslaat, kun je weer ontvangen. Dit is anders dan bij een telefoon, waar beide partijen tegelijk kunnen praten. Daarom is het zo belangrijk om de ander te laten uitspreken en "Over" te zeggen wanneer je klaar bent met praten.

Wat betekent "Over" en "Over en sluiten" bij portofoon gebruik?

"Over" gebruik je aan het einde van je boodschap om aan te geven dat je klaar bent met praten en dat de ander mag reageren. Het gesprek gaat dus door. "Over en sluiten" (of kortweg "Sluiten") gebruik je wanneer je aangeeft dat het gesprek afgelopen is en er geen reactie meer nodig is. Deze termen zijn onderdeel van standaard radio-etiquette en voorkomen verwarring over wie er aan de beurt is.

Hoe voorkom ik dat ik per ongeluk de portofoon activeer?

Dit is een veel voorkomend probleem. Tips om dit te voorkomen:

• - Gebruik een portofoon headset met microfoon, zodat de PTT-knop aan een veilige plek zit
• - Bevestig de portofoon goed aan je riem of kledingclip
• - Laat de portofoon of handmicrofoon nooit los op een stoel of oppervlak liggen
• - Kies voor modellen met een PTT-vergrendeling functie
• - Train personeel regelmatig in correct gebruik
•  

Welke portofoons zijn het beste voor professioneel gebruik met etherdiscipline?

Voor professioneel gebruik waarbij etherdiscipline belangrijk is, zijn er verschillende factoren:

• - Duidelijke audiokwaliteit: modellen met ruisonderdrukking
• - Robuustheid: IP-gecertificeerde toestellen voor moeilijke omstandigheden
• - Batterijduur: lange gesprekstijd voor intensief gebruik
• - Frequenties: PMR446 voor vergunningsvrij gebruik, of professionele frequenties voor exclusieve kanalen
• - Accessoires: compatibiliteit met professionele headsets en microfoons
•  

Merken zoals Motorola, Kenwood en Hytera worden vaak gebruikt in professionele settings.

Mag iedereen zomaar een portofoon gebruiken in Nederland?

Ja, voor PMR446 portofoons (Private Mobile Radio) is geen vergunning nodig. Deze werken op specifieke frequenties (446 MHz) met een maximaal zendvermogen van 0,5 watt. Deze zijn vrij verkrijgbaar en te gebruiken. Voor krachtigere portofoons of andere frequenties heb je een vergunning nodig van de Agentschap Telecom. Professionele organisaties zoals politie, brandweer en beveiliging gebruiken vaak vergunde frequenties voor exclusieve communicatie.

Hoe oefen je etherdiscipline in een team?

Enkele praktische oefeningen:

• - Simulatie oefeningen: stel realistische scenario's op waarbij teams moeten communiceren
• - Radio checks: begin elke dienst of shift met een korte test van alle portofoons
• - Protocollen opstellen: maak duidelijke afspraken over wie wanneer mag zenden
• - Feedback geven: bespreek na afloop wat goed ging en wat beter kan
• - Voorbeeldgedrag: laat ervaren teamleden het goede voorbeeld geven
• - Regelmatige training: herhaal de basisregels zodat ze automatisch worden
•  

Wat is het verschil tussen etherdiscipline en radio-etiquette?

De termen worden vaak door elkaar gebruikt en overlappen grotendeels. Radio etiquette is de bredere term voor alle gedragsregels rond radiocommunicatie. Etherdiscipline legt specifiek de nadruk op de discipline en het naleven van deze regels – dus het gedisciplineerd zijn in je communicatie via de ether (radiofrequenties). Je zou kunnen zeggen dat etherdiscipline de actieve toepassing is van radio etiquette.

Hoe voorkom je miscommunicatie bij portofoon gebruik? 

Belangrijke tips:

• - Herhaal belangrijke informatie: vooral cijfers, tijden en locaties
• - Vraag bevestiging: "Begrepen? Over."
• - Gebruik standaardtermen: maak afspraken over vaste terminologie
• - Spreek duidelijk: geen haast, geen mompelen
• - Luister actief: focus op de boodschap en laat je niet afleiden
• - Check regelmatig: vraag of iedereen het nog volgt
• - Gebruik fonetisch alfabet: voor letters (Alpha, Bravo, Charlie, etc.)
•  

Kan ik etherdiscipline leren als ik geen professionele achtergrond heb?

Absoluut! Etherdiscipline is niet voorbehouden aan professionals. De basisregels zijn eenvoudig te leren en toe te passen. Begin met de 13 gouden regels uit dit artikel en oefen regelmatig. Veel mensen leren het intuïtief door gewoon te doen en feedback te krijgen van anderen. Online zijn ook tutorials en video's beschikbaar. Het belangrijkste is: bewustzijn en de wil om het goed te doen. Zoals Ellie Lust zegt: "Luisteren is ook een vak."

Waar kan ik meer leren over professioneel portofoon gebruik?

Er zijn verschillende bronnen:

• - Online trainingen: diverse bedrijven bieden cursussen aan
• - BHV-cursussen: vaak onderdeel van bedrijfshulpverlener-trainingen
• - Portofoon leveranciers: geven vaak instructies bij aanschaf
• - YouTube tutorials: visuele uitleg van correct gebruik
• - Instructiehandleidingen: lees de handleiding van je specifieke portofoon
• - Praktijkervaring: oefen met collega's of teamleden
•  

En natuurlijk kun je altijd terugkijken naar de legendarische lessen van Ellie Lust in Wie is de Mol!